Rozdzielność majątkowa. W jaki sposób dochodzi do jej ustanowienia?

Co do zasady na skutek zawarcia związku małżeńskiego dochodzi do powstania między małżonkami ustawowej wspólności majątkowej, obejmującej przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Zatem generalnie rzecz ujmując, to co małżonkowie nabędą, zarobią, zgromadzą w trakcie trwania związku małżeńskiego będzie stanowiło ich majątek wspólny (poza pewnymi wyjątkami, o czym poniżej). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.

Do majątku wspólnego należą w szczególności:

1) pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków;

2) dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków;

3) środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków;

4) kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie w ZUS.

Do majątku osobistego każdego z małżonków należą natomiast:

1) przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej;

2) przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił;

3) prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom;

4) przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków;

5) prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie;

6) przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość;

7) wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków;

8) przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków;

9) prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy;

10) przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

Jeżeli jednak małżonkowie nie są zainteresowani powstaniem ustawowej wspólności majątkowej, to wówczas mogą w drodze umowy zawartej przed notariuszem ustanowić rozdzielność majątkową (oczywiście nie ma przeszkód, aby rozdzielność majątkowa została ustanowiona również w trakcie trwania związku małżeńskiego). Jak z powyższego wynika dla zawarcia takiej umowy niezbędne jest porozumienie między małżonkami. W razie umownego ustanowienia rozdzielności majątkowej, każdy z małżonków zachowuje zarówno majątek nabyty przed zawarciem umowy, jak i majątek nabyty później, a ponadto samodzielnie zarządza swoim majątkiem. Oznacza to tym samym, że nie dochodzi do powstania majątku wspólnego małżonków. Każdy z małżonków dysponuje, gromadzi i zarządza jedynie swoim majątkiem.

Do powstania rozdzielności majątkowej może dojść również na kilka innych sposobów (a więc nie tylko w drodze umowy zawartej przed notariuszem). Rozdzielność majątkowa powstaje na skutek:

1. prawomocnego orzeczenia sądu (wymaga podkreślenia, że w wyjątkowych wypadkach sąd może ustanowić rozdzielność majątkową z dniem wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa, w szczególności, jeżeli małżonkowie żyli w rozłączeniu),
2. ubezwłasnowolnienia któregoś z małżonków,
3. orzeczenia separacji między małżonkami,
4. ogłoszenia upadłości jednego z małżonków.

 

Radca Prawny Paweł Kasprzyk