Co grozi matce za utrudnianie kontaktów z dzieckiem? 

Utrudnianie kontaktów z dzieckiem to poważne naruszenie praw dziecka i ojca. Matka, która uniemożliwia lub utrudnia ojcu kontakt z dzieckiem, może być pociągnięta do odpowiedzialności karnej i cywilnej. W tym artykule dowiesz się, na czym może polegać utrudnianie kontaktów z dzieckiem, jakie przepisy kodeksu karnego dotyczą tego przestępstwa oraz jakie kary grożą matce za utrudnianie kontaktów z dzieckiem. Przeczytaj ten artykuł i dowiedz się, jak chronić swoje prawa i dobro dziecka.

Na czym może polegać utrudnianie kontaktów z dzieckiem?

Utrudnianie kontaktów z dzieckiem, np. po rozwodzie, to działanie lub zaniechanie matki, które uniemożliwia lub znacznie ogranicza ojcu możliwość utrzymywania osobistych stosunków z dzieckiem. Przykłady takiego zachowania to:

– niewydawanie dziecka ojcu na umówione spotkania lub wakacje,
– nieinformowanie ojca o miejscu pobytu dziecka lub zmianach w jego życiu,
– niepozwalanie ojcu na rozmowy telefoniczne lub internetowe z dzieckiem,
– wpływanie na dziecko negatywnymi opiniami o ojcu lub jego rodzinie,
– utrudnianie ojcu uczestniczenia w ważnych wydarzeniach z życia dziecka, np. uroczystościach szkolnych czy rodzinnych,
– niezgadzanie się na wspólną opiekę nad dzieckiem lub mediację rodzinną.

Jak przymusić matkę dziecka do realizowania kontaktów? 

Procedura przymuszenia jednego z rodziców do realizowania postanowień sądu dot. kontaktów z dzieckiem została szczegółowo uregulowana w Kodeksie postępowania cywilnego (kpc). Jest to procedura dwuetapowa. Pierwszy etap, reguluje art. 598 (15) § 1 kpc, zgodnie z którym: Jeżeli osoba, pod której pieczą dziecko pozostaje, nie wykonuje albo niewłaściwie wykonuje obowiązki wynikające z orzeczenia, albo z ugody zawartej przed sądem lub przed mediatorem w przedmiocie kontaktów z dzieckiem, sąd opiekuńczy, uwzględniając sytuację majątkową tej osoby, zagrozi jej nakazaniem zapłaty na rzecz osoby uprawnionej do kontaktu z dzieckiem oznaczonej sumy pieniężnej za każde naruszenie obowiązku. 

Zatem w omawianym przypadku ojciec dziecka występuje z odpowiednim wnioskiem do Sądu, a ten po zbadaniu sprawy, wydaje postanowienie, w którym zagrozi matce dziecka nakazaniem zapłaty na rzecz ojca oznaczonej sumy pieniężnej za każde naruszenie obowiązku. Jeżeli matka dziecka nadal narusza obowiązek realizowania kontaktów, to wówczas następuje drugi etap. Sąd na wniosek ojca, nakłada na matkę, postanowieniem, obowiązek zapłaty na rzecz ojca ustalonej wcześniej sumy pieniężnej. Na oba wskazane wyżej postanowienia matce dziecka przysługuje środek odwoławczy tj. zażalenie. 

Czy dziecko może odmówić spotkań z drugim rodzicem? 

Powyżej została opisana procedura przymuszenia rodzica do realizacji kontaktów. A co jeśli małoletnie dziecko faktycznie nie chce widywać się z drugim rodzicem (ojcem)? Jak to się wówczas ma do obowiązku matki, aby wydawała dziecko do kontaktów z ojcem? Kwestie te były analizowane w orzecznictwie sądowym. 

Należy tu przywołać uzasadnienie postanowienia Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy z dnia 12 lutego 2019 r., sygn. akt VI Nsm 1603/18, w którym sąd ten podkreśla znaczenie wolności wyboru dziecka dla realizowania kontaktów z rodzicem: „Te zdarzenia prowadzą zdaniem Sądu do wniosku, że należy szanować każdego, nawet małego człowieka (patrz: J. K. “Prawo dziecka do szacunku”) i jego wolność wyboru. Dziecku należy poświęcać czas, okazywać pozytywne uczucia, angażować się w jego życie, bo to buduje zaufanie i pozwala na rozwijania dobrych więzi emocjonalnych i uczuciowych. Wszelkie forsowanie swojej strategii wbrew woli innej osoby, jest formą przemocy wg znanego psychologa M. R. (“Porozumienie bez przemocy”) i prowadzi do odcięcia się prawdziwego życia. Wedle tej bardzo rozsądnej i głębokiej teorii życie to: miłość, radość, energia, tworzenie, zabawa, bezpieczeństwo, pokój, szacunek dla każdego człowieka, nawet jeśli ma on inne poglądy. Brak życia natomiast to: walka, oskarżenia, kłótnie, krytyka, obciążanie kogoś poczuciem winy, wstydu, odrzucenie, smutek, złość. Na pewno dla dziecka znacznie lepsze jest to pierwsze zestawienie możliwości”. 

Wskazana problematyka znalazła się również na wokandzie Trybunału Konstytucyjnego, który w wyroku z dnia 22 czerwca 2022 r. (sygn. akt SK 3/20), orzekł, że przywołane przeze mnie przepisy kpc są niezgodne z Konstytucją RP, gdy są stosowane w sytuacji, kiedy do kontaktu z rodzicem nie dochodzi z woli samego dziecka.