Wypowiedzenie umowy o pracę przez pracodawcę

Stosunek pracy jest specyficznym stosunkiem prawnym łączącym dwie strony tj. pracodawcę oraz pracownika uregulowanym w głównej mierze w Kodeksie pracy. W zdecydowanej większości przypadków powstaje wskutek zawarcia przez nich umowy o pracę, a więc wyrażenie przez strony woli powstania między nimi takiego stosunku prawnego. Oczywiście umowa o pracę nie jest umową zawieraną „na zawsze”, na skutek oświadczenia woli jednej ze stron (z zachowaniem okresu wypowiedzenia bądź w określonych w Kodeksie pracy sytuacjach również bez zachowania okresu wypowiedzenia), upływu czasu na jaki została zawarta umowa o pracę,  bądź na skutek zgodnego porozumienia obu stron, może zostać rozwiązania. W moim dzisiejszym wpisie chciałbym skupić się na zagadnieniach związanych z rozwiązaniem umowy o pracę na skutek jej wypowiedzenia przez pracodawcę.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że nieco inaczej to wygląda w przypadku wypowiadania przez pracodawcę umów terminowych – zawartych na czas określony, a nieco inaczej w przypadku umów
o pracę zawartych na czas nieokreślony.

W przypadku tych pierwszych nie ma konieczności wskazywania przyczyny wypowiedzenia umowy o pracę. Tylko w przypadku wypowiadania przez pracodawcę umowy zawartej na czas nieokreślony istnieje konieczność wskazania w wypowiedzeniu jaka jest tego przyczyna. Pracodawca musi podać konkretny, rzeczywisty i indywidualny powód, który uzasadnia rozwiązanie za wypowiedzeniem umowy o pracę zawartej z pracownikiem na czas nieokreślony.

Jakie mogą być przyczyny wypowiedzenia umowy o pracę? 

Tego przepisy nie precyzują. Jednakże pomocne w tym względzie jest orzecznictwo sądów pracy. Przyczyny te można podzielić na te dotyczące pracodawcy oraz na te dotyczące osoby pracownika. Przykładowo są to:

1. likwidacja stanowiska pracy,
2. nieuzasadniona odmowa podpisania przez pracownika umowy o zakazie konkurencji,
3. trudności w zorganizowaniu pracy w zakładzie pracy ze względu na długotrwałą nieobecność pracownika,
4. prowadzenie przez pracownika działalności konkurencyjnej także wówczas, gdy nie zawarł on z pracodawcą umowy zakazującej takiej działalności,
5. utrata zaufania do pracownika.

Istotna uwaga, jak już wskazywałem muszą to być powody konkretne, rzeczywiste, a w piśmie wypowiadającym umowę o prace należy je uzasadnić, podać konkretne sytuacje. W przypadku bowiem odwołania się pracownika od wypowiedzenia do sądu pracy, sąd będzie weryfikował te powody. Pracodawca nie będzie mógł się wówczas powoływać na inne przyczyny, niż te wskazane
w wypowiedzeniu umowy o pracę.

Okres wypowiedzenia umowy o pracę. 

Przepisy Kodeksu pracy wskazują konkretne terminy przy zachowaniu, których może dojść do rozwiązania umowy o pracę na skutek jej wypowiedzenia przez pracodawcę. Przykładowo zgodnie z art. 34 Kodeksu pracy: „Okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na okres próbny wynosi:

1) 3 dni robocze, jeżeli okres próbny nie przekracza 2 tygodni;

2) 1 tydzień, jeżeli okres próbny jest dłuższy niż 2 tygodnie;

3) 2 tygodnie, jeżeli okres próbny wynosi 3 miesiące.”

Z kolei art. 36 § 1 stanowi, że „Okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony i umowy o pracę zawartej na czas określony jest uzależniony od okresu zatrudnienia u danego pracodawcy i wynosi:

1) 2 tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy;

2) 1 miesiąc, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy;

3) 3 miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata”.

Zatem pracodawca powinien pisemnie poinformować pracownika o rozwiązaniu z nim umowy o pracę za wypowiedzeniem, wskazując dodatkowo w przypadku umów zawartych na czas nieokreślonych powód jej rozwiązania, a do rozwiązania umowy dochodzi po upływie określonego w zacytowanych wyżej przepisach okresu wypowiedzenia.

Co powinno zawierać wypowiedzenie o pracę? 

Przede wszystkim powinno być dokonane na piśmie ze wskazaniem daty i miejsca. Powinno skazywać dane pracodawcy oraz dane pracownika, któremu dokonujemy wypowiedzenia umowy o pracę. Pracodawca powinien podać jaką umowę wypowiada (kiedy została zawarta, na jaki okres), okres wypowiedzenia, w przypadku umów o pracę na czas nieoznaczony winien wskazać powód rozwiązania umowy. Wypowiedzenie winno zawierać również pouczenie o przysługującym pracownikowi prawie odwołania do sądu pracy, a także podpis pracodawcy. Warto zadbać również o to, aby mieć potwierdzenie, że wypowiedzenie dotarło do pracownika np. potwierdzenie jego odbioru (ZPO), gdy zostało mu wysłane pocztą, albo np. pisemne oświadczenie pracownika zawarte w wypowiedzeniu, że potwierdza jego otrzymanie, datę oraz podpis pracownika.

Dodatkowe obostrzenia związane z rozwiazywaniem umów o pracę za wypowiedzeniem. 

Warto pamiętać, że w niektórych sytuacjach np. w przypadku funkcjonowania u danego pracodawcy organizacji związkowej istnieje obowiązek przeprowadzenia konsultacji z organizacją związkową. Pracodawca musi skonsultować ze związkiem zawodowym przyczynę rozwiązania umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony za wypowiedzeniem.

Kolejna rzecz należy również pamiętać, że niektóra kategoria pracowników jest dodatkowo chroniona przez rozwiązaniem umowy o pracę za wypowiedzeniem. Przykładowo, zgodnie z art. 39 Kodeksu pracy: „Pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę pracownikowi, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku” (Przepisu art. 39 nie stosujemy tylko w razie uzyskania przez pracownika prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy). 

Z kolei art. 41 Kodeksu pracy stanowi, że „Pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę w czasie urlopu pracownika, a także w czasie innej usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy, jeżeli nie upłynął jeszcze okres uprawniający do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia”.

Co może zrobić pracownik, który nie zgadza się z wypowiedzeniem mu umowy o pracę? 

Jak zostało to już wyżej wskazane, wypowiedzenie umowy o pracę winno zawierać pouczenie
o możliwości odwołania się do sądu pracy. Zatem pracownik, który nie zgadza się z wypowiedzeniem może zwrócić się do sądu pracy o rozstrzygnięcie sprawy. Zgodnie z art. 264 § 1 Kodeksu pracy „Odwołanie od wypowiedzenia umowy o pracę wnosi się do sądu pracy w ciągu 21 dni od dnia doręczenia pisma wypowiadającego umowę o pracę”.