Opóźnienia w płatnościach między przedsiębiorcami

Dziś chciałbym napisać o ustawie, która ma niebagatelne znaczenie dla wielu przedsiębiorców, a o której istnieniu wielu nadal nie wie. Chodzi o ustawę z dnia 8 marca 2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych. Dlaczego jest ona taka ważna? 

Komu przysługują odsetki za opóźnienie w transakcjach handlowych?

Wspomniana przeze mnie ustawa reguluje kwestie związane z opóźnieniami w płatnościach w transakcjach handlowych. Oprócz tak oczywistych kwestii dotyczących płatności odsetek za opóźnienie w transakcjach handlowych, reguluje zagadnienia związane z rekompensatą za koszty odzyskiwania należności. Warto pamiętać, że zgodnie z art. 2 ww. ustawy, przepisy ustawy stosuje się do transakcji handlowych, których wyłącznymi stronami są:

• 1) przedsiębiorcy w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2021 r. poz. 162);
• 2) podmioty prowadzące działalność, o której mowa w art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców;
• 3) podmioty, o których mowa w art. 4, art. 5 ust. 1 i art. 6 ustawy z dnia 11 września 2019 r. ‒ Prawo zamówień publicznych (Dz. U. poz. 2019 oraz z 2020 r. poz. 288, 1492, 1517, 2275 i 2320);
• 4) osoby wykonujące wolny zawód;
• 5) oddziały i przedstawicielstwa przedsiębiorców zagranicznych;
• 6) przedsiębiorcy zpaństw członkowskich Unii Europejskiej, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej.

Czym jest rekompensata za koszty odzyskiwania należności? 

Zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych: Wierzycielowi, od dnia nabycia uprawnienia do odsetek, o których mowa w art. 7 ust. 1 lub art. 8 ust. 1, przysługuje od dłużnika, bez wezwania, rekompensata za koszty odzyskiwania należności, stanowiąca równowartość kwoty:

1)40 euro – gdy wartość świadczenia pieniężnego nie przekracza 5000 złotych;

2)70 euro – gdy wartość świadczenia pieniężnego jest wyższa niż 5000 złotych, ale niższa niż 50 000 złotych;

3)100 euro – gdy wartość świadczenia pieniężnego jest równa lub wyższa od 50 000 złotych.”

Z kolei art. 7 ust. 1 ww. ustawy wskazuje: „W transakcjach handlowych – z wyłączeniem transakcji, w których dłużnikiem jest podmiot publiczny – wierzycielowi, bez wezwania, przysługują odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych, chyba że strony uzgodniły wyższe odsetki, za okres od dnia wymagalności świadczenia pieniężnego do dnia zapłaty, jeżeli są spełnione łącznie następujące warunki:

1)wierzyciel spełnił swoje świadczenie;

2)wierzyciel nie otrzymał zapłaty w terminie określonym w umowie.”

Mając na uwadze przywołane wyżej przepisy, należy wskazać, iż odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych przysługują od dnia następnego po terminie płatności, a zatem w tym samym dniu wierzyciel nabywa również prawo do rekompensaty za koszty odzyskiwania należności, uzależnionej od wartości świadczenia pieniężnego. 

Rekompensata ta, ma co do zasady wyrównywać wierzycielowi koszty jakie ten poniósł bądź może ponieść w związku z windykacją należności względem swojego dłużnika. Ale uwaga, bardzo ważna rzecz, uprawnienie do tej rekompensaty nabywa się już w momencie nabycia uprawnień do odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych. Zatem prawo do tej rekompensaty nie jest uzależnione od wykazania, że wierzyciel w ogóle poniósł jakieś koszty celem odzyskania od dłużnika swojej wierzytelności. Wierzyciel może nie podejmować żadnych czynności windykacyjnych, a rekompensata za koszty odzyskiwania należności będzie mu przysługiwać, jest to bowiem związane jedynie nabyciem uprawnienia do ww. odsetek. 

Kurs euro stosowany na potrzeby ustalenia wysokości rekompensaty

Jak ustalić wartość rekompensaty? Ustawodawca wskazuje, że równowartość kwoty 40/70/100 euro należy przeliczać na złote według średniego kursu euro ogłoszonego przez NBP ostatniego dnia miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym świadczenie pieniężne stało się wymagalne. Zatem przykładowo, jeżeli nieopłacona należność wynikająca z faktury miała być uregulowana w listopadzie, to do obliczenia wysokości rekompensaty przyjmujemy średni kurs euro ogłoszony przez Narodowy Bank Polski ostatniego dnia roboczego października.